Een 'gecontroleerde brand' beperkt schade door natuurbrand

Een quad rijdt in het donker langs een bosrand. Uit een apparaat op de achterkant spuiten kleine vuurvlammen en een streep van vuur blijft achter. Volgens sociale mediagebruikers is deze video het bewijs van de 'klimaat scam': bosbranden zouden opzettelijk door "Deep State Sstanisten" (sic) worden aangestoken om klimaatverandering te verergeren. Dat mens de oorzaak is van de huidige klimaatverandering, daar hebben de sociale mediagebruikers gelijk in. Maar dat deze video het bewijs is van een kwaadaardig plan om angst over de klimaatverandering te zaaien, dat blijkt bij nader inzien te hoog van de toren geblazen.

Beoordeling

In de video is de methode van gecontroleerd branden ('prescribed burning') te zien. Dat is een aloude manier om grotere bosbranden juist te voorkomen. Door met gecontroleerde branden een gebied in te grenzen of brandbaar materiaal al te verbranden, kunnen oncontroleerbare natuurbranden zich minder snel en makkelijk verspreiden.

Feiten

Allereerst: waar komt deze video precies vandaan? Door een screenshot te nemen van de beelden is hiermee een reverse image search te doen. Uit de zoekresultaten blijkt vervolgens dat de video voor het eerst online verscheen op 3 maart 2024 en geplaatst werd door CFM fire managers. Dat is een Amerikaans familiebedrijf gespecialiseerd in landbeheer en 'prescribed burning': gecontroleerde branden.

In het bijschrift van de post schrijft CFM fire managers dat ze eerder die week 112 hectare aan Loblolly dennen verbrandden - dat is een veelvoorkomende dennensoort in het zouden van de VS - om de kans op dode bomen te verkleinen. Gecontroleerde branden worden vaker ingezet om Loblolly plantages te beheren.

Deutsche Presse-Agentur (dpa) zocht contact via Facebook met het bedrijf voor verdere tekst en uitleg over deze specifieke context. CFD reageerde nog niet. Het blijft dus onduidelijk waar in de VS de video is opgenomen.

Gecontroleerde branden: een eeuwenoude methode

Gecontroleerde branden is een al eeuwenoude methode om het geweld van oncontroleerbare natuurbranden te beperken of zelfs te voorkomen. De inheemse bevolking van het Amerikaanse continent zette het ook al in om hun dorpen tegen natuurgeweld te beschermen. Ook in andere delen van de wereld, zoals Australië en Frankrijk wordt het toegepast.

Door opzettelijk een vuur aan te steken en het te controleren, kan brandbaar materiaal (denk aan droge bladeren, gras, takken, eikels en dode bomen) verdwijnen. De gezonde bomen worden niet te erg beschadigd door dit vuur. Wanneer dan een hevige natuurbrand uitbreekt door aanhoudende droogte kan dit vuur minder snel om zich heen slaan. Alle snelle 'brandstof' is immers al van de bodem verdwenen.

Gecontroleerde branden dragen, net als iedere brand, altijd een risico met zich mee. De methode is dan ook soms onderwerp van discussie. Maar ze kunnen bijzonder nuttig zijn voor het behoud van een gezond leefgebied voor de flora en fauna. Daarnaast gebruiken brandweerlieden de methode ook om al uitgebroken natuurbranden weer in te dammen en dus onder controle te krijgen.

Klimaatsceptici

Video's van gecontroleerde branden worden op sociale media vaak gekaapt door klimaatsceptici en in een foute context weergeven. Ze zien het als bewijs voor menselijke manipulatie: met de branden zou de bevolking angst aangejaagd worden over de klimaatverandering. Dpa schreef inmiddels al meerdere checks over vergelijkbare claims.

Het klimaat verandert altijd, maar de snelle veranderingen van de laatste twee eeuwen komen door de mens, en dan met name alle broeikasgassen die zij uitstoot. Op veel plekken wordt door de klimaatverandering de lucht steeds droger, waardoor het risco op natuurbranden in de toekomst toeneemt - ook in Nederland.

De techniek van gecontroleerde branden kan zulke natuurbranden beperken. Met de methode komen dan natuurlijk ook broeikasgassen vrij, maar daar wordt meestal erger mee voorkomen.

(Stand van zaken: 19.03.2024)