Foto van Navalny met nazi-tatoeages blijkt getrukeerd

Was Aleksej Navalny een bewonderaar van Adolf Hitler? Op Facebook en X gaat een plaatje rond waarop de Russische oppositieleider te zien zou zijn, terwijl hij de nazigroet brengt. De man op het plaatje heeft ook een tatoeage van Hitler op zijn borstkas. Maar is deze man wel echt Navalny, of hebben we te maken met een bewerkte afbeelding?

Beoordeling

De man op de foto is niet Aleksej Navalny. Diens hoofd is digitaal op de foto geplakt. Op de originele foto is een andere man te zien.

Feiten

Een reverse image search met de Russische zoekmachine Yandex leidt naar de originele foto. Tussen de zoekresultaten is onder anderen dit artikel van een Azerbeidzjaanse nieuwssite van 4 november 2013 te vinden. Op de bijgevoegde foto heeft de saluerende man een ander hoofd.

Met dezelfde zoektechniek zijn ook andere foto's van de man met de nazi-tatoeages te vinden. Hij is goed te herkennen aan zijn tatoeages . En door het feit hij op alle foto’s vergezeld wordt door dezelfde blonde vrouw. Het is dus duidelijk dat de foto met Navalny's hoofd op de romp van deze man geplakt is.

Daarbij is op vele foto's van Navalny door de jaren heen te zien dat hij geen tatoeages op zijn onderarmen heeft. De man met de Hitler-tattoo op zijn borst heeft dat wel.

De oorsprong van de getrukeerde foto is onduidelijk. De foto circuleert al sinds 2011 op Russischtalige blogs, zoals hier en hier.

Navalny’s hoofd

Op Yandex is ook de foto van Navalny's hoofd te vinden, die gebruikt is in de montage. Die foto gaat al zeker sinds 2012 rond op Russischtalige blogs, maar is waarschijnlijk in november 2011 gemaakt. Het hoofd is uitgesneden en licht gekanteld, maar de gezichtsuitdrukking is dezelfde.

De foto van is zeer waarschijnlijk genomen tijdens een nationalistische rally in Moskou in 2011. Navalny nam daaraan deel. Op een andere foto van dat evenement is Navalny te zien in dezelfde kleren als op de foto waarvan het uitgesneden gezicht gebruikt is voor de montage. Op beide foto's staat achter hem dezelfde man, die ook op beide foto’s precies dezelfde outfit draagt (een witte coltrui).

De Russische Mars

De exacte plaats en tijd waarop de foto van de man met de Hitler-tattoo is gemaakt, zijn onbekend. Waarschijnlijk is de foto gemaakt tijdens eenzelfde soort rally als die waaraan Navalny deelnam.

Op verschillende foto's (hier, hier en hier) van de man met de Hitler-tatoeage is te zien dat de mensen om hem heen met de zwart-geel-witte driekleur zwaaien, die tussen 1858 en 1896 de vlag van het Russische tsarenrijk was. Die vlag wordt tegenwoordig gebruikt door de meeste (ultra-)nationalistische bewegingen in Rusland. Die zwaaien dar jaarlijks mee op 4 november.

Op die datum houden namelijk Russische ultranationalisten, waaronder neonazi's, de zogenaamde 'Russische Mars'. Zij kapen daarmee de dag – die door de autoriteiten was aangewezen als feestdag voor het vieren van nationale eenheid – om te protesteren tegen immigranten. De demonstraties gaan vaak gepaard met geweld tegen immigranten uit de Kaukasus en Centraal-Azië.

Aleksej Navalny nam zeker tussen 2007 en 2011 deel aan verschillende van deze marsen. Hij stond bekend om zijn slogans als "stop de Kaukasus te voeden" en hij vergeleek immigranten met kakkerlakken.

Discussie over deelname Navalny

Toch is er altijd discussie geweest over de vraag in hoeverre Navalny een nationalist met racistische denkbeelden was, of dat die uitspraken vooral voortkwamen uit politieke berekening. Zijn politieke mentor Jevgenia Albats, een joodse Russin, heeft altijd gezegd dat zij hem had aangeraden om deel te nemen aan de Russische Mars, om een achterban op te bouwen onder de Russische oppositie tegen Poetin.

Voor zover bekend heeft Navalny de Russische Mars na 2011 niet meer bezocht en deed hij sindsdien ook geen racistische uitspraken meer. Toch heeft hij zich ook nooit volmondig en publiekelijk van eerder gedane uitspraken gedistantieerd.

Oppositieleider

Vanaf 2011 richtte Navalny zich voornamelijk op de strijd tegen de corruptie van het Poetinregime, waarmee hij zich mateloos populair maakte onder Russen van allerlei politieke stromingen. Zodoende groeide hij uit tot het gezicht van de Russische oppositie.

In 2020 werd Navalny tijdens een binnenlandse vlucht in Rusland onwel. Hij werd opgenomen in een ziekenhuis in Omsk en later overgebracht naar Duitsland. Daar bleek dat hij was vergiftigd met het zenuwgif Novitsjok. Met hulp van onderzoeksbureau Bellingcat wist Navalny een bekentenis van de moordaanslag te ontlokken aan een agent van de Russische veiligheidsdienst FSB.

Na hersteld te zijn van de vergiftiging keerde Navalny in 2021 terug naar Rusland, waar hij bij aankomst onmiddellijk werd gearresteerd. Hij werd veroordeeld tot negentien jaar in een maximaal beveiligde gevangenis voor aanklachten die volgens mensenrechtenorganisaties absurd waren. De omstandigheden in de gevangenis waren volgens onder meer Amnesty International "wreed, onmenselijk en vernederend".

Op 16 februari 2024 stierf Navalny op 47-jarige leeftijd in de strafkolonie waar hij vastzat, in het noordelijke plaatsje Charp. De Russische autoriteiten hebben zijn lichaam nog altijd niet overhandigd aan zijn familie. Navalny's vrouw Julia beschuldigt president Poetin ervan haar man opnieuw te hebben laten vergiftigen. Het Kremlin ontkent dat en liet weten dat er de komende weken nog "chemisch onderzoek" plaatsvindt op het lichaam van Navalny.

(Stand van zaken: 22.02.2024)