Iers wetsvoorstel moet haatzaaierij strenger aanpakken

Moeten Ieren binnenkort twee keer nadenken voor ze kiezen om 'niet-mainstream nieuwsbronnen' te lezen? Dat is wat online wordt beweerd. Een nieuwe wet zou dat immers illegaal maken. Of gaat het hier om een kwestie van het verkeerd lezen van een wetsvoorstel?

Beoordeling

Een Iers wetsvoorstel, momenteel dus nog geen wet, moet mensen die haatzaaien en aanzetten tot geweld strenger aanpakken. Het gaat dus niet enkel om 'niet-mainstream' media maar elke openbare uitspraak die dit doet. De mensen die de boodschap ontvangen of lezen zijn hiermee niet strafbaar.

Feiten

Op het moment van schrijven gaat het nog altijd om een wetsvoorstel, en geen wet. De 'Incitement to Violence or Hatred and Hate Offences Bill' moet mensen of groepen die haatzaaien of aanzetten tot geweld strafbaar stellen. Het doorloopt nog steeds het legislatieve proces. Vorige week nam de Dail (de Ierse Tweede Kamer) het wetsvoorstel aan met een stemming van 110 stemmen voor en 14 tegen. Nu ligt het bij de Seanad (de Ierse Eerste Kamer), waar het waarschijnlijk uiteindelijk tot wet zal worden gestemd. Los daarvan wordt het voorstel zoals het er nu ligt online niet correct voorgesteld.

Wat staat er precies in het wetsvoorstel?

Het wetsvoorstel gaat om het strafbaar stellen van aanzetten tot geweld of haatzaaierij tegen personen of groepen die bepaalde karakteristieken hebben. Tien zulke eigenschappen vallen daaronder, zoals ras, gender, beperking en seksuele oriëntatie.

Belangrijk hier is dat het gaat over de mensen of organisaties die de gewelddadige of haatboodschappen uitspreken en verspreiden. Dat kan via alle soorten media zijn: van een krant tot een podcast tot een post op sociale media. Het gaat hier dus zeker niet over het viseren van 'non-mainstream media' zoals online wordt gezegd. Hoewel ook zij onder de toepassing van de wet kunnen vallen, gaat het veel breder dan dat.

Daarnaast zijn het dus niet de mensen die de haatdragende boodschap lezen of horen die door de wet gestraft kunnen worden, in tegenstelling tot wat online wordt gezegd. Enkel het doen van deze uitspraken is onderwerp van het wetsvoorstel.

Wat is er strafbaar?

Drie verschillende artikels in de wet schetsen wat nu exact strafbaar zou zijn en welke straffen hier op zouden komen te staan. Voor elk van de drie is er een bepaling die verdediging in het teken van het recht op vrije meningsuiting vrijwaart.

Sectie 7 stelt dat wie materiaal communiceert naar (een deel van) de bevolking of in een openbare plaats materiaal deelt dat aanzet tot geweld of haat tegen één van de beschermde groepen, strafbaar is. Belangrijk hier is intentie. Het moet de bedoeling zijn van die persoon om haat of geweld op te roepen. Alternatief kan het gedrag roekeloos zijn, wat dan aanzet tot haat of geweld. De maximumstraf is 5 jaar gevangenisstraf.

Sectie 8 kijkt naar het vergoelijken, ontkennen of trivialiseren van genocide, een misdaad tegen de mensheid, oorlogsmisdaad of een misdaad tegen de vrede. Dit moet gedaan worden in het openbaar of tegenover een publiek. Hier staat een maximumstraf van 1 jaar gevangenis op.

Tenslotte is er sectie 10. Dit gaat over het voorbereiden of bezitten van materiaal dat aanzet tot haat of geweld, met de intentie om dit materiaal te delen met de bevolking. Opnieuw is hier de voorwaarde van intentie belangrijk. De maximumstraf is 2 jaar gevangenis.

Kritiek

Het wetsvoorstel is het onderwerp van een uitgebreide discussie in het parlement. Ook in de maatschappij komt er vanuit meerdere hoeken kritiek, waaronder de Ierse katholieke kerk, Elon Musk en Donald Trump jr.

De nieuwe wet moet een update zijn van een wet uit 1989. Die wordt in de praktijk als compleet ineffectief gezien: in de afgelopen 34 jaar zijn onder deze wet slechts 50 vervolgingen (niet noodzakelijk veroordelingen) gebeurd.

Het wetsvoorstel houdt rekening met karakteristieken als gender en beperking en afkomst die niet aanwezig zijn in de oude wet. Het slachtoffer moet ook centraler komen te staan, met meer bewijslast bij de beschuldigde.

(Stand van zaken: 04.05.2023)

---

Opmerking: de tweede paragraaf van de feiten werd aangepast om een fout te corrigeren. Er zijn tien beschermde eigenschappen, geen acht.