Zonnebrandcrème is wel degelijk veilig

Voorlopig laat zonnig lenteweer nog op zich wachten in Nederland, maar wie zon denkt, zegt vaak ook een gebruinde huid en zonnebrandcrème. Over dat laatste heerst soms onduidelijkheid. In een online gedeelde video klinkt het dat niet de zon, maar de zonnebrandcrème slecht zou zijn voor de huid en huidkanker veroorzaken. De realiteit is complex, maar smeren is wel degelijk veilig.

Beoordeling

Zonnebrandcrème is veilig en beschermt de huid tegen zonneschade en huidkanker, zeker in combinatie met andere vormen van bescherming. Hoewel zonnestralen zorgen dat we vitamine D aanmaken, hebben we geen uren aan onbeschermde tijd in de zon nodig om daarvan genoeg te krijgen.

Feiten

Verschillende elementen spelen in dit verhaal een rol: hoe werkt de zon in op de huid, hoe werkt zonnebrandcrème wel of niet, met welke ingrediënten, en wat de rol van vitamine D?

Hoe werkt UV in op de huid?

Het zonlicht dat ons bereikt, bestaat voor een deel uit 2 soorten UV-straling: UVA en UVB. Beiden dringen door in de huid en kunnen dus schade veroorzaken. UVB is de straling waardoor het lichaam vitamine D zal aanmaken en die voor een bruine kleur zorgt.

Hoeveel van die UV-stralen effectief de aarde bereiken, hangt af van de locatie, het seizoen en het tijdstip van de dag. Het moet hiervoor niet noodzakelijk zonnig zijn: tot 80 procent van de UV-stralen kunnen door lichte wolken heen dringen.

In tegenstelling tot wat wordt beweerd in de video biedt een bruin kleurtje maar minimale bescherming tegen de zon. Een donker gebruinde huid heeft het equivalent van SPF (Sun Protection Factor) 4.

Hoe werkt zonnebrandcrème?

Er zijn verschillende types zonnebrandcrème die op verschillende manieren werken. Ook de factor, of SPF, is belangrijk en geeft aan hoe lang je in principe veilig in de zon kan liggen.

De crèmes die zowel tegen UVA als UVB beschermen zijn de beste. Er zijn twee manieren om deze dubbele bescherming te krijgen: op basis van mineralen zoals titaniumdioxide en zinkoxide, of met een chemische UV-filter.

Voorbeelden van zulke UV-filters zijn nanotitaniumdioxide en nanozinkoxide; die zijn transparant en goed smeerbaar. Over de langdurige veiligheid van deze ingrediënten is nog enige onduidelijkheid. Deze nanoingrediënten zijn zeer populair geworden in de afgelopen jaren omdat ze crèmes dunner en fijner in gevoel maken. Maar door hun nieuwheid moet er nog meer onderzoek gebeuren naar hun veiligheid zoals ze in het product zitten, versus in hun pure vorm.

Oxybenzone en octinoxaat zijn dan weer UV-filters die op sommige plaatsen, zoals Hawaï, verboden zijn vanwege hun negatief effect op mariene ecosystemen zoals koraalriffen.

De ingrediënten van zonnebrandcrème zijn onderworpen aan Europese regelgeving en worden strikt gecontroleerd. Ze zijn niet kankerverwekkend. Wie zich echter zorgen maakt om de toestand van koraalriffen of bepaalde nanoingedriënten wil vermijden, kiest beter voor een minerale zonnebrandcrème.

Zonbescherming is meer dan zonnebrandcrème

Zonnebrandcrème alleen is niet zaligmakend, idealiter blijf je sowieso niet te lang in volle zon. Kleding biedt de beste bescherming tegen fel zonlicht. Het is namelijk aangetoond dat zonnebrandcrème helpt om UV-schade te verminderen, maar hoe effectief het is in het voorkomen van melanomen (huidkanker) is minder eenduidig, zoals een overzichtsstudie uit 2019 vaststelde.

Hoe dan ook: door te verbranden verhoog je de kans op huidkanker, de meest voorkomende kanker in Nederland. En verbranden is de reactie van de huid op UV-stralen. Dus op die manier speelt zonnebrandcrème zeker een belangrijke rol.

En wat met vitamine D?

Vitamine D is goed voor de weerstand, sterke botten en tanden: goed dus om daar voldoende van binnen te krijgen. Zonlicht is de belangrijkste bron van vitamine D, ons lichaam maakt het aan wanneer het blootgesteld wordt aan zonnestralen. Ook voeding zoals eieren en vette vis (vers of ingeblikt) zijn een bron van vitamine D.

Zeker bleke Europeanen hebben niet zo heel veel zon nodig om voldoende vitamine D binnen te krijgen. Een kwartier tot half uur onbeschermde blootstelling aan zonneschijn per dag op handen en gezicht is meer dan genoeg. Uren aan een stuk zonnebaden zonder bescherming is dus zeker van het goede te veel.

Er is geen bewijs dat er een link is tussen een tekort aan vitamine D en (huid)kanker. Zonnebrandcrème zal ook niet zorgen voor een tekort. Een Brits onderzoek concludeerde dat er geen bewijs is dat het gebruik van zonnecrème de aanmaak van vitamine D wezenlijk verslechtert. Het weegt alvast niet op tegen het risico op huidkanker wanneer je geen zonnebescherming gebruikt.

Andreas Moritz

De man in de video is Andreas Moritz, een Duitse schrijver over alternatieve geneeswijzen die overleed in 2012. Hij hield er verschillende controversiële meningen op na, die hij publiceerde in zijn boeken. Zo geloofde hij dat kanker geen ziekte is maar een genezingsproces, was hij tegen vaccinatie en zei hij dat AIDS geen besmettelijke ziekte is.

(Stand van zaken: 27.04.2023)